برای اشتغال قانونی در ترکیه، داشتن «چالیشما ایزین» (Çalışma İzni) یا همان اجازه کار الزامی است. این مجوز توسط وزارت کار و تأمین اجتماعی ترکیه صادر می‌شود و به اتباع خارجی، از جمله ایرانیان، اجازه می‌دهد در مشاغل مختلف این کشور به‌صورت قانونی فعالیت کنند. افرادی که این مجوز را دریافت می‌کنند، از مزایایی نظیر بیمه درمانی (SGK)، اقامت کاری معتبر و امکان درخواست اقامت دائم پس از پنج سال کار مستمر بهره‌مند می‌شوند. با توجه به اینکه فرآیند صدور این مجوز مستلزم همکاری کارفرما و بررسی دقیق مدارک است، آشنایی با مراحل، مدارک و هزینه‌ها اهمیت زیادی دارد.
برای اطلاع از شرایط دقیق و دریافت راهنمایی تخصصی در زمینه اقامت و کار، می‌توانید از خدمات رزیدنسی۲۴ استفاده کنید.
معرفی چالیشما ایزین (اجازه کار در ترکیه)
چالیشما ایزین، مجوز رسمی اشتغال در ترکیه است که به افراد غیرترک اجازه می‌دهد به‌صورت قانونی در این کشور فعالیت کاری انجام دهند. این مجوز تحت نظارت مستقیم وزارت کار و تأمین اجتماعی ترکیه صادر می‌شود و شرط اساسی برای اشتغال اتباع خارجی به‌شمار می‌رود. هدف اصلی از ایجاد این مجوز، ساماندهی بازار کار و جلوگیری از اشتغال غیرقانونی اتباع خارجی است.
در میان فارسی‌زبانان، گاهی واژه‌های «چالشما ایزنی»، «اجازه کار ترکیه» یا «چالیشما ایزین» به‌صورت مترادف استفاده می‌شوند؛ اما عنوان صحیح آن در زبان ترکی Çalışma İzni به معنی «اجازه کار» است. بدون داشتن این مجوز، فعالیت شغلی فرد خارجی غیرقانونی تلقی شده و منجر به جریمه مالی یا اخراج از کشور خواهد شد.
چالیشما ایزین تنها یک مجوز کاری نیست؛ بلکه به‌نوعی پایه اقامت قانونی و بیمه اجتماعی در ترکیه نیز محسوب می‌شود. دارندگان این مجوز می‌توانند از مزایای بیمه درمانی و اجتماعی بهره‌مند شوند، در سامانه SGK ثبت‌نام کنند و پس از چند سال فعالیت مستمر، برای دریافت اقامت دائم و حتی شهروندی ترکیه اقدام نمایند.
شرایط و الزامات دریافت اجازه کار در ترکیه
برای دریافت چالیشما ایزین ترکیه، متقاضی باید واجد شرایط عمومی و تخصصی تعیین‌شده توسط وزارت کار و تأمین اجتماعی این کشور باشد. اولین شرط، داشتن اقامت قانونی معتبر است؛ یعنی فرد باید یا دارای اقامت توریستی معتبر باشد یا از خارج از ترکیه برای ویزای کاری اقدام کند. شرط دوم، داشتن کارفرمای ترک است، زیرا فقط کارفرما مجاز به ثبت درخواست اجازه کار در سامانه وزارت کار می‌باشد.
علاوه بر این، متقاضی باید حداقل ۱۸ سال سن، مدرک تحصیلی معتبر و مرتبط با شغل پیشنهادی، و بیمه درمانی ترکیه را ارائه دهد. مدارکی مانند پاسپورت با اعتبار حداقل شش ماه، فرم رسمی درخواست، عکس پرسنلی، شماره مالیاتی و قرارداد کاری نیز از الزامات هستند. برای مشاغل تخصصی، ارائه مدرک تحصیلی تأییدشده و ترجمه‌شده به زبان ترکی الزامی است.
همچنین، در شرکت‌های ترک، حداکثر نسبت استخدام اتباع خارجی مشخص است. کارفرما باید ثابت کند که برای شغل موردنظر، نیروی کار ترک واجد شرایط وجود ندارد. این مسئله به‌ویژه در شرکت‌های خصوصی و بین‌المللی اهمیت زیادی دارد و بخشی از بررسی وزارت کار هنگام صدور مجوز محسوب می‌شود.
انواع چالیشما ایزین در ترکیه
دولت ترکیه برای تنظیم شرایط کاری اتباع خارجی، چند نوع مختلف از مجوز کار یا چالیشما ایزین در نظر گرفته است. انتخاب نوع مناسب این مجوز بستگی به هدف کاری، مدت اقامت و وضعیت اقامتی متقاضی دارد. آشنایی با تفاوت میان این انواع، به افراد کمک می‌کند تا فرآیند اخذ اجازه کار را با آگاهی و دقت بیشتری انجام دهند. در ادامه، انواع اصلی چالیشما ایزین ترکیه توضیح داده شده است.
۱. اجازه کار موقت (Süreli Çalışma İzni)
این نوع مجوز برای افرادی صادر می‌شود که قصد دارند برای مدت زمان مشخصی در ترکیه مشغول به کار شوند. در اولین درخواست، معمولاً برای مدت یک سال اعتبار دارد و قابل تمدید تا سه سال دیگر است، مشروط بر آنکه فرد همچنان با همان کارفرما و در همان شغل فعالیت داشته باشد. این نوع مجوز بیشترین کاربرد را میان اتباع خارجی دارد.
۲. اجازه کار دائم (Süresiz Çalışma İzni)
افرادی که به مدت حداقل هشت سال به‌صورت مستمر و قانونی در ترکیه اقامت و کار کرده‌اند، می‌توانند برای دریافت اجازه کار دائم اقدام کنند. این مجوز محدودیت زمانی ندارد و به دارنده آن اجازه می‌دهد بدون نیاز به تمدید، در هر شغل یا شرکت قانونی فعالیت کند. دارندگان این مجوز از بیشتر حقوق شهروندان ترک (به جز رأی دادن) برخوردار می‌شوند.
۳. اجازه کار مستقل (Bağımsız Çalışma İzni)
این مجوز مخصوص افرادی است که می‌خواهند کسب‌وکار شخصی یا فعالیت حرفه‌ای مستقل در ترکیه راه‌اندازی کنند. دریافت این نوع مجوز نیازمند ارائه مدارک مالی، طرح تجاری معتبر و سابقه کاری مرتبط است. دولت ترکیه در بررسی درخواست‌های این نوع، به عواملی چون میزان سرمایه‌گذاری، تجربه شغلی و تأثیر اقتصادی فرد بر بازار کار توجه می‌کند.
۴. کارت فیروزه‌ای (Turkuaz Kart)
کارت فیروزه‌ای یکی از امتیازات ویژه دولت ترکیه برای جذب نیروهای متخصص، کارآفرینان و سرمایه‌گذاران خارجی است. دارنده این کارت از اقامت دائم و حق کار نامحدود در ترکیه برخوردار می‌شود. پس از گذشت سه سال از صدور کارت، فرد می‌تواند برای دریافت تابعیت ترکیه درخواست دهد. کارت فیروزه‌ای مشابه «گرین کارت» آمریکا است و نشان‌دهنده اعتماد دولت ترکیه به توان علمی یا اقتصادی دارنده آن می‌باشد.
مراحل دریافت چالیشما ایزین برای ایرانیان
دریافت چالیشما ایزین ترکیه برای اتباع ایرانی فرآیندی چندمرحله‌ای است که باید با دقت و طبق مقررات وزارت کار ترکیه انجام شود. این مراحل بسته به اینکه متقاضی از داخل ترکیه یا از طریق سفارت ترکیه در ایران اقدام می‌کند، اندکی متفاوت است. در ادامه، مراحل اصلی اخذ این مجوز به‌صورت گام‌به‌گام توضیح داده شده است.
۱. یافتن کارفرمای معتبر
نخستین و مهم‌ترین مرحله، دریافت پیشنهاد شغلی از یک کارفرمای ترک است. فقط کارفرما مجاز به ثبت درخواست چالیشما ایزین در سامانه وزارت کار ترکیه است. بنابراین، بدون داشتن دعوت‌نامه یا قرارداد رسمی کاری، امکان ثبت درخواست وجود ندارد. کارفرما باید ثابت کند که برای شغل موردنظر، فرد ترک واجد شرایط در دسترس نیست.
۲. آماده‌سازی مدارک متقاضی
متقاضی ایرانی باید مدارک زیر را آماده و ترجمه رسمی آن‌ها را به زبان ترکی ارائه کند: پاسپورت با اعتبار حداقل شش ماه، عکس پرسنلی، مدرک تحصیلی، رزومه شغلی، فرم درخواست چالیشما ایزین، گواهی سلامت، بیمه درمانی معتبر و کد مالیاتی ترکیه. برای شغل‌های تخصصی، ارائه مدارک تحصیلی مرتبط الزامی است.
۳. ثبت درخواست توسط کارفرما
پس از آماده‌سازی مدارک، کارفرما موظف است درخواست چالیشما ایزین را از طریق سامانه آنلاین وزارت کار و تأمین اجتماعی ترکیه (e-devlet یا Calismaizni.gov.tr) ثبت کند. این مرحله باید حداکثر ظرف ۱۰ روز کاری پس از ارسال مدارک متقاضی به سفارت یا کنسولگری ترکیه انجام شود. در غیر این صورت، درخواست لغو می‌گردد.
۴. بررسی و تأیید وزارت کار
پس از ثبت درخواست، وزارت کار ترکیه مدارک و اطلاعات ارائه‌شده را بررسی می‌کند. در صورت کامل بودن مدارک، بررسی معمولاً بین ۳۰ تا ۴۵ روز کاری زمان می‌برد. نتیجه بررسی از طریق ایمیل یا سامانه اعلام می‌شود.
۵. صدور و دریافت کارت چالیشما ایزین
در صورت تأیید نهایی، مجوز کار صادر و کارت فیزیکی برای متقاضی ارسال می‌شود. کارت چالیشما ایزین معمولاً برای مدت یک سال اعتبار دارد و در صورت ادامه همکاری با همان کارفرما، قابل تمدید است. پس از دریافت کارت، متقاضی می‌تواند برای تبدیل اقامت خود به اقامت کاری اقدام کند.
۶. تمدید مجوز
در صورت تمایل به ادامه اشتغال، متقاضی باید حداکثر ۶۰ روز پیش از پایان اعتبار مجوز برای تمدید اقدام کند. تمدید با درخواست مشترک متقاضی و کارفرما انجام می‌شود و نیازمند ارائه قرارداد جدید و مدارک به‌روز است.
هزینه‌های دریافت و تمدید چالیشما ایزین ترکیه
هزینه دریافت چالیشما ایزین در ترکیه بسته به نوع مجوز، مدت اعتبار و وضعیت اقامتی متقاضی متفاوت است. هزینه‌ها شامل مبالغ دولتی، صدور کارت و همچنین هزینه‌های جانبی مانند ترجمه رسمی و تأیید مدارک است. پرداخت این مبالغ معمولاً در مرحله ثبت نهایی درخواست یا هنگام صدور کارت انجام می‌شود. آگاهی از جزئیات هزینه‌ها پیش از شروع فرآیند، از بروز مشکلات مالی یا تأخیر در تأیید پرونده جلوگیری می‌کند.
در حال حاضر، مبالغ تقریبی هزینه‌های مربوط به صدور و تمدید چالیشما ایزین ترکیه به شرح زیر است:
| نوع مجوز | مدت اعتبار | هزینه تقریبی (لیر ترکیه) | توضیح |
| اجازه کار موقت | ۱ سال | ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ | شامل هزینه صدور اولیه کارت |
| تمدید اجازه کار موقت | ۲ سال | ۲۷۰۰ تا ۲۸۰۰ | نیازمند قرارداد کاری جدید |
| تمدید اجازه کار موقت | ۳ سال | ۴۱۰۰ تا ۴۲۰۰ | برای ادامه اشتغال در همان شرکت |
| اجازه کار دائم | نامحدود | ۱۳٬۸۰۰ تا ۱۴٬۰۰۰ | فقط برای اقامت‌های بیش از ۸ سال |
| کارت فیروزه‌ای | دائمی | حدود ۱۵٬۰۰۰ | مخصوص متخصصان و سرمایه‌گذاران |
| هزینه کارت فیزیکی | – | حدود ۱۶۰ | هزینه چاپ و ارسال کارت |
| هزینه ترجمه و تأیید مدارک | – | متغیر | بسته به تعداد و نوع مدارک |
علاوه بر این هزینه‌ها، ممکن است کارفرما نیز موظف به پرداخت سهمی از بیمه اجتماعی (SGK) و مالیات‌های مرتبط باشد. هزینه ترجمه رسمی مدارک تحصیلی، تأیید در کنسولگری ترکیه و پرداخت مالیات‌های محلی نیز به‌صورت جداگانه محاسبه می‌شود.
در صورت تمدید مجوز، متقاضی باید اطمینان حاصل کند که درخواست تمدید حداقل ۶۰ روز قبل از پایان اعتبار کارت فعلی ارسال شده باشد. در غیر این صورت، تمدید مجدد به‌عنوان درخواست جدید تلقی می‌شود و کل مراحل اداری باید از ابتدا طی گردد.
معافیت از دریافت اجازه کار در ترکیه
قانون کار ترکیه برای برخی از گروه‌های شغلی و فعالیت‌های خاص، شرایطی را در نظر گرفته است که طبق آن افراد می‌توانند بدون نیاز به دریافت چالیشما ایزین، به‌صورت موقت در این کشور فعالیت کنند. این معافیت‌ها معمولاً برای مشاغلی صادر می‌شوند که حضور فرد خارجی در آن‌ها کوتاه‌مدت، تخصصی یا پروژه‌ای است و تأثیری بر بازار کار داخلی ندارد. مدت اعتبار این معافیت‌ها بسته به نوع فعالیت از یک ماه تا چند ماه متغیر است.
افراد و گروه‌های مشمول معافیت از چالیشما ایزین
افراد زیر می‌توانند بدون نیاز به اخذ مجوز کار رسمی، در محدوده زمانی مشخص در ترکیه فعالیت داشته باشند:
- متخصصانی که برای نصب، راه‌اندازی یا آموزش تجهیزات صنعتی و فنی وارد ترکیه می‌شوند (تا ۳ ماه).
- افرادی که در زمینه‌های علمی، فرهنگی یا هنری فعالیت دارند (تا ۱ ماه).
- ورزشکاران حرفه‌ای و مربیان ورزشی که برای مسابقات یا قراردادهای کوتاه‌مدت به ترکیه می‌آیند (تا ۴ ماه).
- مدیران و اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های بین‌المللی که حضورشان برای تداوم فعالیت شرکت ضروری است (تا ۳ ماه).
- دانشجویان خارجی که برای گذراندن دوره کارآموزی یا پژوهش دانشگاهی وارد ترکیه می‌شوند (تا پایان دوره).
- کارکنان نهادهای دیپلماتیک، کنسولگری‌ها و سازمان‌های بین‌المللی (تا پایان دوره خدمت).
- کشاورزان و کارگران فصلی که در پروژه‌های کوتاه‌مدت فعالیت دارند (تا ۶ ماه).
- افراد دعوت‌شده از سوی نهادهای دولتی یا سازمان‌های فرهنگی و هنری ترکیه (تا ۶ ماه).
برای استفاده از این معافیت‌ها، متقاضی یا کارفرما باید درخواست خود را در سامانه رسمی وزارت کار ترکیه به نشانی
emuafiyet.csgb.gov.tr ثبت کند. همچنین، افرادی که در ترکیه اقامت دارند می‌توانند از طریق پرتال e-Devlet این فرآیند را انجام دهند. ارائه مدارک هویتی، دعوت‌نامه رسمی و توضیح نوع فعالیت برای تأیید معافیت ضروری است.
باید توجه داشت که این معافیت‌ها صرفاً برای فعالیت موقت صادر می‌شوند و قابل تمدید به مجوز کاری دائمی نیستند. در صورت تمایل به ادامه فعالیت پس از پایان مهلت معافیت، فرد موظف است برای دریافت چالیشما ایزین رسمی اقدام کند.
نکات کلیدی در فرآیند دریافت چالیشما ایزین ترکیه
دریافت چالیشما ایزین ترکیه نیازمند دقت، هماهنگی با کارفرما و رعایت کامل مقررات است. اشتباه در هر مرحله ممکن است منجر به رد درخواست یا تأخیر در صدور مجوز شود. آشنایی با نکات کلیدی زیر به متقاضیان کمک می‌کند تا این فرآیند را به‌صورت دقیق، سریع و قانونی طی کنند.
- کارفرما مسئول ثبت درخواست است. متقاضی به‌صورت شخصی نمی‌تواند برای دریافت مجوز کار اقدام کند. تنها کارفرما مجاز است مدارک را از طریق سامانه وزارت کار ارسال و پیگیری نماید.
- مدت اعتبار اقامت توریستی اهمیت دارد. اتباع خارجی مقیم ترکیه باید حداقل شش ماه از اعتبار اقامت توریستی خود باقی‌مانده باشد تا واجد شرایط درخواست مجوز کار باشند. در غیر این صورت، باید از طریق سفارت ترکیه در کشور مبدأ اقدام کنند.
- ترجمه رسمی مدارک الزامی است. مدارکی نظیر مدرک تحصیلی، گواهی سلامت و گواهی سوپیشینه باید به زبان ترکی ترجمه رسمی و به تأیید کنسولگری ترکیه برسد. مدارک ناقص یکی از دلایل اصلی رد درخواست است.
- پرداخت بیمه و مالیات الزامی است. پس از صدور چالیشما ایزین، کارفرما موظف است کارمند خارجی را تحت پوشش بیمه اجتماعی (SGK) قرار دهد. این بیمه شرط اصلی تمدید مجوز و درخواست اقامت کاری محسوب می‌شود.
- انتخاب کارفرمای معتبر حیاتی است. کار با کارفرماهای غیررسمی یا فاقد مجوز تجاری معتبر ممکن است باعث باطل شدن مجوز کار شود. کارفرما باید در ترکیه ثبت قانونی داشته و حداقل پنج کارمند ترک استخدام کرده باشد.
- تمدید به‌موقع مجوز اهمیت دارد. درخواست تمدید باید حداقل شصت روز قبل از پایان اعتبار مجوز ثبت شود. در غیر این صورت، مجوز منقضی شده و متقاضی باید دوباره از ابتدا مراحل را انجام دهد.
- عدم اشتغال بدون مجوز. کار بدون چالیشما ایزین در ترکیه غیرقانونی است و منجر به جریمه، ابطال اقامت یا حتی اخراج از کشور می‌شود. کارفرما نیز در این موارد مشمول جریمه‌های سنگین خواهد شد.
با رعایت این اصول، متقاضی می‌تواند فرآیند اخذ اجازه کار در ترکیه را به شکل منظم و بدون ریسک انجام دهد. همکاری نزدیک با کارفرما، بررسی دقیق مدارک و ثبت درخواست در بازه‌های زمانی تعیین‌شده، کلید موفقیت در این مسیر است.
تمدید، لغو و مزایای چالیشما ایزین ترکیه
پس از دریافت چالیشما ایزین، فرد خارجی موظف است در بازه زمانی مشخص، مجوز خود را تمدید یا در صورت نیاز، آن را لغو نماید. آشنایی با ضوابط تمدید و مزایای قانونی این مجوز، به متقاضیان کمک می‌کند تا اقامت و فعالیت شغلی خود را در ترکیه بدون مشکل ادامه دهند.
تمدید مجوز کار
تمدید چالیشما ایزین باید حداکثر ۶۰ روز پیش از پایان اعتبار مجوز فعلی انجام شود. درخواست تمدید باید از سوی همان کارفرما و از طریق سامانه رسمی وزارت کار ثبت شود.
برای تمدید، مدارک زیر ضروری است:
- نسخه جدید قرارداد کاری
- بیمه فعال SGK
- پاسپورت معتبر
- گواهی پرداخت مالیات
- گواهی سلامت و اقامت قانونی
در صورت تأیید، تمدید برای دوره‌های دو یا سه‌ساله صادر می‌شود. در صورتی که فرد شغل خود را تغییر دهد، باید درخواست جدیدی برای مجوز کار ثبت کند، زیرا چالیشما ایزین صرفاً برای یک کارفرما معتبر است.
لغو مجوز کار
در صورتی که فرد همکاری خود را با کارفرما خاتمه دهد یا از ترکیه خارج شود، کارفرما موظف است لغو مجوز کار را ظرف ۱۵ روز کاری به وزارت کار اطلاع دهد. عدم اعلام این موضوع ممکن است باعث جریمه برای کارفرما یا متقاضی شود. در صورت بازگشت به ترکیه برای اشتغال مجدد، فرد باید مجدداً از ابتدا برای دریافت مجوز اقدام کند.
مزایای چالیشما ایزین برای اتباع ایرانی
دریافت چالیشما ایزین علاوه بر قانونی شدن اشتغال، مزایای متعددی برای متقاضیان ایرانی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- اقامت کاری قانونی در ترکیه و امکان تمدید سالانه آن.
- دسترسی به بیمه درمانی و اجتماعی (SGK) مشابه شهروندان ترک.
- امکان دریافت اقامت دائم پس از پنج سال کار مستمر.
- حق افتتاح حساب بانکی، دریافت تسهیلات و ثبت شرکت در ترکیه.
- امکان درخواست شهروندی ترکیه پس از چند سال اشتغال قانونی.
چالیشما ایزین نه‌تنها مجوز کار، بلکه گامی مهم در مسیر تثبیت اقامت بلندمدت و دستیابی به حقوق برابر با شهروندان ترک است. با حفظ شرایط بیمه و اشتغال مداوم، متقاضیان ایرانی می‌توانند از این مسیر برای دستیابی به اقامت دائم و تابعیت ترکیه استفاده کنند.
جمع‌بندی
دریافت چالیشما ایزین ترکیه برای اتباع ایرانی، یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای اشتغال قانونی و اقامت بلندمدت در این کشور است. این مجوز به دارنده آن اجازه می‌دهد به‌صورت رسمی در ترکیه کار کند، از خدمات بیمه اجتماعی بهره‌مند شود و پس از چند سال فعالیت مستمر، برای اقامت دائم و شهروندی اقدام نماید. آشنایی دقیق با مراحل درخواست، مدارک لازم، هزینه‌ها و شرایط تمدید، موجب صرفه‌جویی در زمان و پیشگیری از بروز مشکلات قانونی خواهد شد. همکاری با کارفرمای معتبر و ثبت دقیق اطلاعات در سامانه وزارت کار، اصلی‌ترین عوامل موفقیت در فرآیند اخذ این مجوز هستند.
آیا ایرانیان می‌توانند بدون اقامت در ترکیه برای چالیشما ایزین اقدام کنند؟
خیر. ابتدا باید ویزای کاری یا اقامت موقت معتبر داشته باشند تا امکان ثبت درخواست از سوی کارفرما فراهم شود.
آیا ویزای کاری ترکیه به‌تنهایی برای کار قانونی کافی است؟
خیر. ویزای کاری تنها مجوز ورود است و برای شروع کار، دریافت چالیشما ایزین الزامی می‌باشد.
مدت اعتبار اولیه چالیشما ایزین چقدر است؟
در اولین مرحله، این مجوز معمولاً برای یک سال صادر می‌شود و سپس با رعایت شرایط لازم، قابل تمدید تا سه سال دیگر است.
آیا با داشتن چالیشما ایزین می‌توان اقامت دائم ترکیه را دریافت کرد؟
بله. پس از پنج سال کار قانونی و پرداخت بیمه SGK، متقاضی می‌تواند برای اقامت دائم و سپس تابعیت اقدام کند.
در صورت تغییر کارفرما، آیا مجوز فعلی معتبر می‌ماند؟
خیر. مجوز کار فقط برای همان کارفرما و شغل ثبت‌شده صادر می‌شود و در صورت تغییر محل کار، باید درخواست جدیدی ارائه گردد.
